Potansiyel

03 Şubat 2025

Her insanın yaptıkları, yap(a)madıkları ve yapabilecekleri vardır.

 

Yaptıkları geçmişini anlatır. Geçmişi de o insanı anlatır.

 

Biri çok iyi bir pasta yaptıysa, artık o kişi “çok iyi pasta yapan” biri olarak tanımlanır. En azından o pastanın tadına varmış kişiler tarafından… O pasta geçmiş zaman içinde bir zaman diliminde yapılmıştır ve yenmiştir.  Pastayı yapan kişiyi tanımlamaksa bugüne kalmıştır. Birini öldürmüş ve 20 yıl hapse mahkûm olmuş bir adam düşünelim. O adam 20 yıl hapiste yatar ve çıkar. Çıktıktan sonra 20 yıl önce olan ve biten bir olay için bugün “katil” olarak anılır. Bir leke gibi kalır o. Hatta bu bazı yerlerde, bazı zamanlarda belgeli olarak bir leke gibi belli edilmiştir. Geçmiş yüzyılın Fransa’sı gibi… Kürek mahkûmu olan birinin mahkûmiyeti bittikten sonra geçmişinde mahkûm olduğunu belgeleyecek bir kimlikle salıverilmesi buna örnektir.

 

İnsanın yap(a)madıkları da geçmişe dair şeyler anlatır. Bunlar da insanı tanımlar

 

Askerliğini yap(a)mayan adama kız vermeme gibi gelenekleri olan yöreler vardır. Durum bu yörelerin isimleri ve yerleriyle ilgili olmadığı için söylenmesi de gereksizdir. Askerliğini yap(a)mayan adama kız vermemek tamamen bu olumsuzluğun sahibi olan adamın toplumdaki tanımlanma biçimiyle ilgilidir. Ancak askerliğini yaptıktan sonra “erkek” olarak anılan adamların ne pahasına olursa olsun askerliği yapmayı göze aldıkları görülmüştür. Kaburgasında sıkıntı olan, askerlik yapması sakıncalı olan biri askerlik yapmayı göze alır. Adamın tek amacı; evlenmek, yuva kurmak bile olsa askerliğini yapmak ister. Çünkü evlenmeden önce “erkek” olarak toplum tarafından kabul görmesi lazımdır.

 

İnsanın yapabilecekleri geleceğe dairdir. Bu bilgiler insanı tanımlamaz.

 

Cinayet romanlarını çok seven bir kız çocuğu düşünelim. Okuduğu romanlar bu kız çocuğuna iki şey öğretir;

 

1-Okumak güzeldir.
2-Öldürmek eğlencelidir.

 

İki tohum; edebiyat profesörü olmak, seri katil olmak. Bu romanlar, kız çocuğunun içine geleceğe dair bu iki tohumu eker. Artık potansiyel bir edebiyat profesörü ve potansiyel bir seri katil yaratılmıştır. Ancak kız çocuğu, şu anda, ne edebiyat profesörü olarak ne de seri katil olarak tanımlanacaktır. O sadece kitap okumayı seven bir kız çocuğudur. Barındırdığı potansiyelleri sadece kendisi bilecektir. Hatta kendisi bile bilmeyebilir. Bir kuşu öldürürken zevk aldığını gördüğünde bunu fark edebilir.   

 

 

Toplum insanı genellikle yaptıkları ve yap(a)madıkları ile tanımlar. İnsan, sahip olduğu potansiyellerle tanımlansa her şey çok daha başka bir hal alır.