1. Giriş: Geleneksel ve Modern Yazılım Mimarileri

25 Şubat 2025

Serinin 2. Yazısı : 2. CQRS (Command Query Responsibility Segregation) Mimarisi

Bu yazı serisinde, geleneksel ve modern yazılım mimarilerini inceleyerek, her birinin avantajlarını ve dezavantajlarını detaylı bir şekilde ele alacağız. Serinin her bölümü, teorik bilgilerin yanı sıra pratik uygulamalar ve kod örnekleri içerecek. Serinin ilk yazısıyla başlayalım :)

Yazılım Mimarisinin Evrimi

Yazılım mimarisi, yıllar içinde monolitik yapılardan modüler, ölçeklenebilir ve esnek sistemlere doğru evrim geçirmiştir. Başlangıçta basit sistemler için yeterli olan monolitik mimari, günümüzde büyük ve karmaşık sistemlerin ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanmaktadır. Bu nedenle mikroservisler, event-driven (olay tabanlı) mimariler ve serverless çözümler gibi yeni yaklaşımlar ortaya çıkmıştır.

Monolitik Mimari vs. Mikroservis Mimari

Monolitik mimari, tüm sistemin tek bir yapı olarak inşa edildiği geleneksel bir yaklaşımdır. Ancak, ölçeklenebilirlik ve bakım açısından bazı dezavantajlara sahiptir:

  • Avantajlar:
    • Geliştirme ve dağıtım süreci daha basittir.
    • Tüm kod aynı projede olduğu için entegrasyon kolaydır.
  • Dezavantajlar:
    • Büyük projelerde bakım zorlaşır.
    • Yeni özellikler eklemek ve ölçeklemek karmaşık hale gelir.

Mikroservis mimarisi, her işlevin ayrı bir servis olarak tasarlandığı bir yaklaşımdır. Bu sayede bağımsız ölçeklenebilirlik, bağımsız dağıtım ve farklı teknolojilerin bir arada kullanılması mümkün olur.

  • Avantajlar:
    • Her servis bağımsız olarak ölçeklenebilir.
    • Teknoloji bağımsızlığı sağlar.
  • Dezavantajlar:
    • Dağıtık sistemlerin yönetimi daha karmaşıktır.
    • Servisler arası iletişim yük getirebilir.

Layered Architecture (Katmanlı Mimari) ve Alternatifleri

Geleneksel uygulamalarda yaygın olarak kullanılan katmanlı mimari (Layered Architecture), uygulamanın farklı işlevsellikleri ayrı katmanlarda organize edilmesini sağlar. Tipik katmanlar şunlardır:

  • Presentation Layer (Sunum Katmanı): Kullanıcı arayüzü
  • Business Logic Layer (İş Mantığı Katmanı): İş kurallarının tanımlandığı katman
  • Data Access Layer (Veri Erişim Katmanı): Veritabanı işlemleri

Ancak bu yapı, büyük projelerde esneklik konusunda bazı kısıtlamalar getirebilir. Bu yüzden Hexagonal Architecture, CQRS ve Event Sourcing gibi alternatifler geliştirilmektedir.

Modern Mimari Geçişinde Karşılaşılan Zorluklar

Yeni bir mimariye geçiş yapmak her zaman kolay değildir. En sık karşılaşılan zorluklar şunlardır:

  1. Ekip Yetkinliği: Yeni bir mimari öğrenmek zaman alır.
  2. Veri Tutarlılığı: Dağıtık sistemlerde veri bütünlüğünü sağlamak daha zor olabilir.
  3. Maliyet: Mikroservis veya serverless gibi yaklaşımlar ek maliyet gerektirebilir.

Kod Örneği: Geleneksel MVC Mimarisi ile Bir API Tasarlama

Aşağıda, .NET Core ile geleneksel bir MVC mimarisi kullanılarak oluşturulmuş bir API örneği bulunmaktadır:

[ApiController]
[Route("api/[controller]")]
public class ProductsController : ControllerBase
{
    private readonly IProductService _productService;

    public ProductsController(IProductService productService)
    {
        _productService = productService;
    }

    [HttpGet]
    public IActionResult GetAll()
    {
        var products = _productService.GetAllProducts();
        return Ok(products);
    }
}

 

Bu yapıda katmanlı mimari kullanılarak servis, kontrolcü ve veri erişim katmanları ayrıştırılmıştır. Ancak büyük sistemlerde bu yapı yönetilebilirliği zorlaştırabilir ve Hexagonal Architecture veya CQRS gibi mimarilere geçiş gerektirebilir.

S

Serinin 2. Yazısı : 2. CQRS (Command Query Responsibility Segregation) Mimarisi

Yorumlar